انقلاب صنعتی بعدی متعلق به کسانی است که هوش مصنوعی را درک و مهار کنند. کای فو لی، دانشمند داده و کارآفرین
در سال‌های اخیر، چین به‌عنوان یکی از پیشتازان حوزه هوش مصنوعی (AI) در جهان شناخته شده است. این کشور با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در تحقیق و توسعه، آموزش و پرورش، و حمایت دولتی، توانسته است به دستاوردهای چشمگیری در این حوزه دست یابد. ظهور شرکت‌هایی مانند دیپ‌سیک و توسعه مدل‌های هوش مصنوعی مقرون‌به‌صرفه، نشان‌دهنده رشد سریع و توانمندی‌های فزاینده چین در این عرصه است.
سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش:
یکی از عوامل کلیدی موفقیت چین در حوزه هوش مصنوعی، تمرکز بر آموزش و پرورش است. در دو دهه گذشته، تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در چین بیش از ۱۴ برابر شده است. در سال ۲۰۲۰، دانشگاه‌های چینی ۳.۵ میلیون فارغ‌التحصیل در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) داشتند، در حالی که این رقم در ایالات متحده تنها ۸۲۰ هزار نفر بود. این تمرکز بر آموزش تخصصی، نیروی کار ماهری را برای توسعه فناوری‌های نوین، از جمله هوش مصنوعی، فراهم کرده است.
حمایت دولتی و سرمایه‌گذاری‌های کلان:
دولت چین با هدف تبدیل شدن به رهبر جهانی در حوزه هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰، برنامه‌های جامعی را اجرا کرده است. این برنامه‌ها شامل سرمایه‌گذاری‌های کلان، ارائه تسهیلات به شرکت‌های نوپا و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه هوش مصنوعی است. این حمایت‌ها به شرکت‌های چینی امکان می‌دهد تا با سرعت بیشتری در این حوزه پیشرفت کنند و با رقبای بین‌المللی رقابت نمایند.
شرکت‌های پیشرو در حوزه هوش مصنوعی:
چین میزبان شرکت‌های برجسته‌ای در حوزه هوش مصنوعی است که هر یک در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند:
- دی‌جی‌آی (DJI): پیشرو در بازار جهانی پهپادها با سهم بیش از ۷۰٪. این شرکت از هوش مصنوعی برای بهبود قابلیت‌های محصولات خود، مانند تشخیص موانع و ناوبری خودکار، استفاده می‌کند.
- یوب‌تک رباتیکس (Ubtech Robotics): تولیدکننده ربات‌های انسان‌نما و ربات‌های خدماتی که در بخش‌های مختلفی مانند آموزش و خدمات مشتریان به کار می‌روند.
- سنس‌تایم (SenseTime): متخصص در فناوری تشخیص چهره و بینایی کامپیوتری که در صنایع مختلفی از جمله امنیت عمومی و تلفن‌های همراه استفاده می‌شود.
- کمبریکن (Cambricon): تولیدکننده تراشه‌های هوش مصنوعی با کارایی بالا که در دستگاه‌های هوشمند و مراکز داده به کار می‌روند.
- کلودواک (Cloudwalk): ارائه‌دهنده راه‌حل‌های تشخیص چهره و بینایی ماشین برای بانک‌ها و سازمان‌های دولتی.
ظهور دیپ‌سیک و مدل‌های مقرون‌به‌صرفه:
دیپ‌سیک به‌عنوان یکی از استارتاپ‌های نوظهور چینی، با توسعه مدل‌های هوش مصنوعی کم‌هزینه، توانسته است توجه جهانی را جلب کند. این شرکت با بهره‌گیری از استعدادهای داخلی و تمرکز بر کاهش هزینه‌ها، مدل‌هایی را ارائه داده است که با محصولات شرکت‌های بزرگ بین‌المللی رقابت می‌کنند. موفقیت دیپ‌سیک نشان‌دهنده توانایی چین در نوآوری و رقابت در بازار جهانی هوش مصنوعی است.
چالش‌ها و فرصت‌ها:
با وجود پیشرفت‌های خیره‌کننده، چین در مسیر سلطه بر هوش مصنوعی با موانع و چالش‌های مهمی نیز مواجه است. یکی از اصلی‌ترین موانع، تحریم‌های فناوری و محدودیت‌های صادراتی غرب است که دسترسی شرکت‌های چینی به سخت‌افزارهای پیشرفته، از جمله تراشه‌های نیمه‌رسانا و پردازنده‌های گرافیکی (GPU)، را دشوار کرده است. این محدودیت‌ها می‌توانند سرعت توسعه مدل‌های پیچیده‌تر را کاهش دهند و وابستگی چین به راهکارهای بومی را افزایش دهند.
چالش دیگر، اخلاق و مقررات هوش مصنوعی است. اگر چه کشور چین در توسعه و استقرار سریع هوش مصنوعی پیشرو است، مسائلی مانند حریم خصوصی داده‌ها، نظارت دولتی، و کنترل اطلاعات می‌توانند بر تصویب و پذیرش جهانی این فناوری تأثیر بگذارند. بسیاری از کشورهای غربی نسبت به استانداردهای چین در زمینه شفافیت و امنیت داده‌ها تردید دارند که این امر می‌تواند بر همکاری‌های بین‌المللی و صادرات فناوری چینی اثر بگذارد.
با این حال، فرصت‌های چین در حوزه هوش مصنوعی بی‌نظیر است. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های این کشور، دسترسی به حجم عظیمی از داده‌ها است که برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی ضروری است. با توجه به جمعیت بیش از ۱.۴ میلیارد نفری و اقتصاد دیجیتالی بسیار گسترده، چین می‌تواند مدل‌های خود را بر پایه داده‌هایی که کمتر در دسترس شرکت‌های غربی است، بهینه‌سازی کند.
علاوه بر این، حمایت قاطع دولت و سیاست‌های صنعتی هدفمند باعث شده است که شرکت‌های هوش مصنوعی چینی بتوانند بدون وابستگی به سرمایه‌گذاری‌های خصوصی، در بلندمدت نوآوری کنند. برخلاف بسیاری از کشورها که سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی به‌طور عمده توسط شرکت‌های خصوصی انجام می‌شود، چین یک استراتژی جامع و هماهنگ در سطح ملی دارد که از تحقیق و توسعه تا تجاری‌سازی را پوشش می‌دهد.
در مجموع، قدرت فزاینده چین در حوزه هوش مصنوعی را نباید دست‌کم گرفت. ترکیبی از سرمایه‌گذاری در آموزش، حمایت دولتی، و ظهور شرکت‌های نوآور، این کشور را در مسیر تبدیل شدن به یکی از رهبران جهانی در این حوزه قرار داده است. چین با تکیه بر منابع گسترده، زیرساخت‌های قوی و استراتژی‌های هوشمندانه، یکی از اصلی‌ترین بازیگران آینده هوش مصنوعی و از رقبای مهم آمریکا خواهد بود. هرچند چالش‌هایی مانند تحریم‌های غرب و نگرانی‌های اخلاقی می‌توانند بر این مسیر تأثیر بگذارند، اما سرعت نوآوری و سرمایه‌گذاری چین نشان می‌دهد که این کشور مصمم است تا یکی از رهبران بی‌رقیب این عرصه باشد.
منابع:
https://futurism.com/china-tech-strong-america
https://www.monigroup.com/article/meet-chinas-5-biggest-ai-companies
https://www.technologyreview.com/2025/02/04/1110942/four-chinese-ai-startups-deepseek/
https://www.theguardian.com/technology/2025/feb/03/deepseek-chinese-ai-company-competitors-chatgpt