میخاییل بولگاگف همیشه برایم نویسنده‌ای خاص بوده است. اولین اثری که از وی خواندم “مرشد و مارگاریتا” بود که به شدت مرا تحت تاثیر قرار داد. هفته پیش داستان علمی تخیلی “ دل سگ” با ترچمه خوب مهدی افشار را خواندم که بسیار زیبا و تفکر برانگیز بود. بولگاگف این داستان را مقدمه‌ای بر رمان “ مرشد و مارگاریتا “ می‌داند. وی این کتاب را چند ماه پس از مرگ لنین نوشت و تمثیلی است از انقلاب روسیه. سگ در این داستان، نماد مردم روسیه است که قرن‌ها تحت ستم و خشونت بوده و با او همچون حیوانات رفتار کرده‌اند. جراح عجیب داستان، تجسم حزب کمونیست است و عمل پیوند دشواری که برای تبدیل سگ به انسان انجام می‌شود نمادی از انقلاب است.
نکته‌ای که در این کتاب برایم مهم می‌نماید روند تبدیل شدن حیوان به انسان و بالعکس است. می‌توان این تبدیل شدن را به عصر مدرن هم تعمیم داد. عصری که در آن تقابل بین انسان و ماشین به اوج حود رسیده و در آینده‌ای بسیار نزدیک مرزهای بین انسان و ماشین نیز از یین خواهد رفت. اگر ماشین را نیز با حیوان یکی کنیم، این داستان می‌تواند داستانی آینده‌پژوهانه نیز باشد. بولگاگف به زیرکی تمام داستانی چند پهلو نوشته که در آن هم از انقلاب صحبت کرده و هم پیشرفت‌های پزشکی را به خوبی پیش بینی کرده و می‌دانسته که روزی حیوان هم می تواند داری خصلت‌ها و فیزیک انسانی شود. این انقلاب تنها از آن بلشویک‌ها نیست. انقلابی‌ست با ویژگی‌هایی جهانی که در عصر پست مدرن آن را می‌توان به تحولاتی بسیار عظیم در حوزه پزشکی، مهندسی پزشکی و علوم بین رشته‌ای نیز تعمیم داد. عصری که ایجاد سایبرگ‌ها در آن کاری عادی به نظر می‌رسد.
اما نکته دیگری که باید به آن توجه نمود نحوه پایان یافتن داستان است. پزشکی که سگ را به انسان تبدیل کرده از بی‌ادبی و بدمستی سگ به جان رسیده و وی را دوباره به وضعیت حیوانی‌اش برمی‌گرداند. اما بولگاگف به این نکته توجه نکرده که تحولات پزشکی و ژنتیکی به این آسانی قابل بازگشت نیست، حداقل از منظر پست مدرن و پیشرفت‌های علمی جدید باید به این موضوع توجه داشت که تحولات فنآورانه و پزشکی می‌تواند عواقب بسیار خطرناکی داشته باشند. فرض کنیم که این سگ با حیوان و یا انسانی دیگر رابطه جنسی می‌داشت؛ اگر از این رابطه فرزندی ایجاد می‌شد چه توانایی‌هایی داشت و یا از چه حق‌و حقوقی برخوردار بود.
تغییراتی که فن آوری باعث ایجاد آن است، علی رغم باور عمومی به آسانی برگشت‌پذیر نیست و نمی‌توان حتی پیش‌بینی نمود که چه بر سر نسل‌های آینده و محیط زیست خواهد آمد.